Sau một thời gian rất dài rất dài và có rất nhiều rất nhiều đứa trẻ lớn lên trong sự áp đặt của người lớn, đa phần tuổi thơ nào cũng trải qua những cuộc đấu tranh vật vã của mẹ và con, đi kèm theo những cơn nóng giận, sự bất lực, bạo lực và cả những tổn thương có hoặc không thể hiện ra ngoài. Khi những luồng tư tưởng mới tràn vào, và quyền trẻ em được đề cập đến nhiều hơn, các chuyên gia hàng ngày đều nhắc nhở bạn hãy tôn trọng và yêu thương con mình, không áp đặt, không ép uổng, không nước mắt trong bất cứ tình huống nào. Thì tâm lý đám đông dường như lại bị trượt quá đà theo các luồng tư tưởng mới, áp dụng các nguyên lý dạy con một cách ào ạt mà không hiểu rõ bản chất của vấn đề, tự nhiên những đứa trẻ vô hình trung trở thành nơi phản chiếu mọi kỹ thuật parenting không đầy đủ và thiếu hệ thống.

Bởi thế, trong việc dạy con, sự định hướng là rất quan trọng. Tôi nhớ đến câu chuyện Cánh buồm đỏ thắm mà tôi rất yêu thích trong suốt tuổi thơ của mình. Câu chuyện ấy kể cho tôi rất nhiều thứ ngoài một giấc mơ mang màu cổ tích, niềm tin vào cái đẹp thánh thiện và văn hóa thời đại. Tôi nhớ đến cô bé Axon và chàng trai tên là Gray. Mỗi người xuất thân từ một tầng lớp khác nhau. Axon lớn lên trong trẻo, dịu dàng, thánh thiện khác xa hẳn cái thế giới nhếch nhác, bỗ bã và dung tục của thị trấn cảng. Gray lớn lên mạnh mẽ, quyết đoán, tinh tế và cao quý như sự tổng hòa của thế giới quý tộc của anh lẫn cách anh làm chủ giấc mơ của mình. Tôi  nghĩ về định hướng dạy con của hai gia đình vốn được mô tả rất mờ nhạt trong câu chuyện ấy. Cái gì đã làm nên Axon? Cái gì đã làm nên Gray? Cái gì đã khiến họ trở nên đặc biệt giữa thế giới đầy màu sắc, sống động như vậy? Đó chính là sự định hướng trong cách dạy con. Trong khi đối với người khác, Cánh buồm đỏ thắm chỉ là một câu chuyện cổ tích về tình yêu, thì đối với tôi, nó là câu chuyện về việc giáo dục ra những con người yêu cái đẹp, tin vào cái đẹp và sẵn lòng chủ động để đến với những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Tôi cũng muốn những đứa trẻ quanh mình như thế, con gái giống như Axon, con trai giống như Gray, bởi vì mười lăm năm nữa khi chúng lớn lên, tôi muốn cuộc sống của chúng sẽ đẹp hơn của chúng ta, những cánh buồm đỏ thắm sẽ xuất hiện nhiều hơn là những khẩu hiệu ai cũng hô nhưng chẳng ai tin vào nó.

Những cánh buồm đỏ thắm sẽ xuất hiện nhiều hơn

Nếu như cách giáo dục cũ đầy áp đặt của chúng ta đặt lên những đứa trẻ những chiếc vòng kim cô của sự kỳ vọng, của nguyên tắc, của luật lệ đã khiến không biết bao nhiêu người lớn lên trong mỏi mệt, buông tay khỏi những đam mê và năng lực của mình, chấp nhận thói tư duy đám đông để không bị cô lập; thì cách giáo dục mới mà mọi người vẫn nghĩ là “tôn trọng tự do của con” một cách thiếu định hướng sẽ khiến cho đứa trẻ trở nên hoang mang, dẫn đến việc không định hình được con người mà chúng sẽ trở thành.

Tôi có một ví dụ nhỏ. Bạn của tôi rất yêu con, yêu đến mức sẵn lòng cho con tự do trải nghiệm khám phá tất cả mọi thứ, yêu đến mức bố mẹ dám đứng lên chống lại những lề thói, khuôn mẫu, áp đặt trên đứa trẻ, để tìm mọi cách mang con đến tự do. Bạn của tôi dạy con rằng nếu bất cứ ai trên đời này bảo con phải làm thế này và thế kia mà con không thích, thì con hoàn toàn có thể trả lời rằng Con sẽ làm theo ý của mình, con muốn làm theo ý của mình. Tôi đánh giá cách dạy con như thế rất đáng khuyến khích, nhưng có điều nó đã bị quá đà và thiếu sự định hướng. Kết quả là khi đứa trẻ cảm thấy không thể làm được cái gì đó theo yêu cầu bài học, chúng có xu hướng buông xuôi, quay qua làm thứ mà chúng cảm thấy tự tin. Tệ hơn nữa, lâu dần chúng sẽ có cảm giác dễ chịu với những sự buông xuôi đó. Điều này sẽ khiến tính kiên trì của đứa trẻ bị ảnh hưởng nặng nề, trẻ không cảm thấy muốn thử những thứ ngoài tầm với của chúng để phát triển kỹ năng, nâng cao kiến thức và tư duy của bản thân. Chúng lại càng tách mình ra khỏi cuộc sống và những yêu cầu bình thường của xã hội, và sự thiếu định hướng trong một thời gian dài sẽ khiến cho đứa trẻ gặp vấn đề với sự thích nghi xã hội – vốn là một kỹ năng đặc biệt quan trọng của thời đại này.

Một người bạn khác của tôi có một cuộc sống dư giả, giàu có và được đánh giá là một người rất thức thời trong việc dạy con. Bạn luôn tự hào nói rằng con được quyền quyết định mọi thứ, kể từ chuyện có muốn làm bất cứ một việc gì hay không, cho đến việc quần áo của con như thế nào. Thế là mỗi ngày bạn đều cho con chọn quần áo đi học, và không can thiệp vào việc của con nên ngày nào đến lớp các cô cũng đón con trong một bộ dạng hơi kỳ cục, lúc thì lòi ra ba cái cổ áo với ba màu khác nhau, lúc thì áo trong xộc xệch dài hơn áo ngoài, chưa kể đến chuyện bản thân trang phục cũng lôi thôi về mặt chất liệu lẫn kiểu cách. Một lần nữa sự thiếu định hướng thể hiện rất rõ ràng, bởi vì mẹ không ý thức được rằng tôn trọng ý kiến của con chỉ là một phần, đứa trẻ cần phải được người lớn hỗ trợ chỉ bảo về gu thẩm mỹ, về cách thể hiện bản thân mình physically một cách lịch sự. Còn rất nhiều những ví dụ nhỏ khác về sự thiếu định hướng trong việc dạy con của bạn tôi khiến cho lòng tự tin của con thực sự có phần bị ảnh hưởng. Mà bố mẹ thì gần như không hề nghĩ đến chuyện đó.

Chúng ta đang sống trong một xã hội tự do và ai cũng muốn con sẽ lớn lên thành công, và có một cuộc sống hạnh phúc. Hai khái niệm thành công và hạnh phúc phần nhiều lại gắn với tính xã hội ~ có nghĩa là chúng lớn lên vừa phải làm sao để bảo vệ được bản sắc của mình lại vừa dung hòa được cùng với xã hội chứ không phải lúc nào cũng lập dị một mình một kiểu.

Tôi có một bà giáo, một người đã để lại những ảnh hưởng rất tuyệt vời lên mình. Bà giáo của tôi người Mỹ gốc Việt, năm nào cũng về Việt Nam để làm các công việc thiện nguyện. Mỗi lần tôi gặp bà là một lần tôi nhìn thấy một đôi giày chiếc xanh chiếc đỏ trông rất “lạ”. Bà giáo của tôi giải thích là có những loại giày bà phải mua hai đôi để tráo màu, đi mỗi bên một màu thì cảm thấy thú vị và đẹp, nhưng bà không làm vậy với tất cả các loại giày. Tôi nhìn đôi giày và cách ăn mặc của bà giáo, cảm thấy thú vị, vì nó mang đến thêm điểm đặc biệt nhưng không làm mất đi ấn tượng về cách ăn mặc có chọn lọc, có thẩm mỹ của bà. Tôi cho rằng bà giáo tôi có một sự định hướng. Có nghĩa là bà giáo tôi tự biết mình là ai, mình giao tế với đối tượng nào, cần phải thể hiện mình ra sao để bản thân cảm thấy thoải mái, đối phương cảm thấy dễ tiếp nhận và đạt được những mục đích mà mình mong muốn.

Sự định hướng và cách bạn dạy con mình

Vậy thì sự định hướng là gì?

• Định hướng là nhìn ra con đường của con sẽ đi về phía nào
• Định hướng là dạy cho con biết cách nhận ra các giá trị riêng của mình, những mong muốn nguyện vọng riêng của mình
• Định hướng là dạy con biết cách dung hòa nhu cầu của bản thân và yêu cầu của xã hội
• Định hướng là dạy con biết cách xử lý, thỏa hiệp để đi đến một giải pháp tốt cho cả con, cả bố mẹ và những người tưởng chừng không liên quan
• Định hướng là cho con biết chừng mực của bạn, độ chấp nhận và giới hạn của bạn và của con đến đâu
• Định hướng là dạy con biết tin yêu, và biết bảo vệ niềm tin của mình mà không xung đột với người khác
• Định hướng là dạy con biết nỗ lực, vượt qua trở ngại của bản thân để chấp nhận thử thách
• Định hướng là dạy con có những giá trị và tiêu chuẩn riêng cho chính bản thân mình

Sự định hướng sẽ giúp con có một con đường tốt. Hạnh phúc và thành công sẽ đến sau đó, miễn rằng bạn biết con sẽ đi về phía ánh sáng, và ở nơi đó con cũng có thể tỏa sáng từ những giá trị riêng của mình.

Ngô Thanh Giang (M.Ed)

Sáng lập viên hệ thống trường mầm non BEEs’

Website:https://www.bees.edu.vn

Fb: https://www.facebook.com/giang.bee.1105

PS. Vui lòng dẫn link nguồn và ghi chú tên tác giả khi bạn chia sẻ bài viết. Cảm ơn các bạn.