(4) Trải nghiệm để trưởng thành

Bạn phải thừa nhận một điều rằng, bạn không thể và không có thời gian để ở bên con mãi mãi. Do vậy, tìm trường cho con học, là bạn tìm nơi để cho con trải nghiệm để trưởng thành. Con sẽ có 9 tiếng một ngày xa rời bạn, 9 tiếng ấy sẽ dạy cho chúng về thế giới – theo cả nghĩa tích cực lẫn tiêu cực. Do đó, chọn trường là một quyết định hệ trọng. Hãy đảm bảo rằng lựa chọn của bạn là đúng.

Đứa trẻ bước vào cuộc sống với năm chiếc cửa sổ, và nhiệm vụ của chúng là mở những cánh cửa sổ ấy ra để đón chào thế giới. Những hoạt động của trẻ tại trường – dù là giờ học, giờ ăn, giờ chơi – càng tự do, càng thoải mái, thì càng có nhiều ánh sáng và sức sống rọi vào những ô cửa nhỏ ấy. Người ta gọi đó là trải nghiệm. Và đáp lại những trải nghiệm, mỗi đứa trẻ lại có một cách khác nhau để phản ứng tiếp nhận và thể hiện bản thân mình. Vậy, khi bạn tới thăm một trường mầm non, hãy chú ý quan sát những điều sau đây:

Sự thể hiện xã hội của những đứa trẻ trong trường học: chúng có thân thiện và lễ phép với bạn không? Chúng có ùa ra ôm lấy cô giáo, người quản lý, hay tìm mọi cách ngộ nghĩnh để gọi sự chú ý của người lớn không? Gương mặt của số đông học sinh nói cho bạn biết điều gì? Chúng đang tương tác giao tiếp với nhau như thế nào?

Sự độc lập: Hãy lưu ý một vài thao tác độc lập đơn giản của trẻ. Nếu bạn đến vào giờ ăn, chúng có tự xúc cơm ăn và chăm chú với bữa cơm của mình? Nếu bạn đến vào giờ học, hãy lắng nghe xem những đứa trẻ có tự nói ra ý kiến của chúng? Khi làm đổ cơm hay đổ sữa, chúng có ý thức tự lau bàn/sàn theo giới hạn của mình không?

Kỹ năng giải quyết vấn đề: Khi xảy ra tranh chấp, những đứa trẻ ở ngôi trường bạn đến có biết nói Không một cách rõ ràng và quả quyết khi chúng chưa sẵn sàng chia sẻ? Khi một đứa trẻ ăn vạ vì không tranh được đồ chơi, cách giải quyết của cô giáo như thế nào?

Những tiếng ồn ào vui vẻ: Lũ trẻ con giống như một bầy ong vỡ tổ, bạn hãy lắng nghe tiếng ồn ào trong ngôi trường bạn đến. Có tiếng ồn không? Những tiếng ồn ấy có vui vẻ không? Có tiếng khóc không? Có nhiều tiếng khóc không?

Như thế nào là một trường học tốt và xứng đáng với con của bạn?

Chỉ có những môi trường học tích cực mới mang đến những trải nghiệm tích cực. Tuy nhiên, đôi khi những gì bạn nhìn thấy chưa hẳn đã là những gì đang thật sự diễn ra. Đôi khi vì bạn chỉ là một phụ huynh, nên bạn vẫn có thể bị nhầm lẫn do bạn có những phản ứng cảm xúc qua bộ lọc cá nhân. Nhưng đừng ngại ngần, nếu bạn thấy có điều gì không ổn, hãy đặt câu hỏi để biết “người trong cuộc” nói gì. Và đương nhiên, bạn sẽ có những đánh giá sau cừng, nhưng ít nhất hãy nghe bằng cả hai tai trước.

Và thật đáng buồn là cũng có những trải nghiệm tiêu cực và khủng khiếp mà có thể bạn không thể nhìn thấy tận mắt. Nhưng bạn biết gì không, mọi thể hiện trên đứa trẻ sẽ nói cho bạn biết. Tôi sẽ trở lại vấn đề này vào phần cuối bài

(5) Tiềm năng

Chỉ có một số rất ít trường có thể nói cho bạn biết tiềm năng của con bạn là gì bởi vì việc này đòi hỏi giáo viên, quản lý cần có một kiến thức chuyên môn cực kỳ sâu sắc và rộng rãi về giáo dục, và tâm lý. Tuy nhiên sẽ có rất rất rất nhiều trường nói với bạn rằng họ sẽ biến con bạn thành thần đồng, thành những đứa trẻ siêu việt, tài năng. Vậy thì hãy đừng tin vào những lời quảng cáo, hãy để họ thuyết phục bạn về những cách họ sẽ làm con bạn trở nên đặc biệt trong điều kiện và năng lực của chính chúng. Nhưng để có thể phán đoán được đúng những giá trị cần thiết, bản thân bạn cũng cần phải (1) không chạy theo những trào lưu rầm rộ  (2) không tạo ra áp lực quá lớn cho con của mình và (3) hãy tự hỏi mình tiềm năng của con là gì, hướng đi nào sẽ đưa con đến với thế giới đầy ánh sáng?

 (6) Mỗi một ngôi trường sẽ hướng con bạn đi theo những con đường khác nhau

Bởi vậy, hãy chắc chắn về những mục tiêu phát triển của con mình, và lựa chọn một ngôi trường phù hợp. Hãy đặt những câu hỏi này, cho bản thân bạn:

Hãy viết ra những mẩu sticky note những gì bạn muốn con đạt được – hãy làm theo hướng dẫn của note trước của tôi – Hoạch định con đường cho con của bạn, trước khi quyết định tìm trường cho con.

Bạn thấy những đứa trẻ cùng tuổi con mình tại ngôi trường này như thế nào? Hãy thật khách quan khi so sánh chúng với con của bạn và những gì bạn muốn cho con mình

Học ở ngôi trường này, sau 1 năm, 2 năm nữa, con bạn sẽ đạt được những gì? Và sau đó hãy trở lại và nhìn những đứa trẻ lứa tuổi đó ở thời điểm hiện tại đang có những kỹ năng gì? Điều đó đã thực sự khiến bạn cảm thấy con đường đi là đúng với những gì mình hoạch định hay chưa?

Vậy là, có hàng tá câu hỏi để giúp bạn xác định ngôi trường tốt cho con, nhưng cuối cùng, hãy tin vào trực giác của bạn về (1) những đứa trẻ tại ngôi trường bạn ghé thăm (2) những cô giáo đang trực tiếp chăm sóc dạy dỗ chúng, (3) sự am hiểu và cái tâm của người đứng đầu… Và một điều quan trọng nhất, một trường học tốt không có nghĩa là một trường học đắt tiền, cũng chưa hẳn là một trường học có nhiều đồ chơi và nhiều màu sắc. Hãy tìm ra đúng người để trao gửi con của bạn, đừng chỉ nghĩ về cơ sở vật chất của ngôi trường.

CÁC DẤU HIỆU TỔN THƯƠNG SỨC KHỎE TÂM THẦN DO MÔI TRƯỜNG CÓ TÍNH TIÊU CỰC

Sau đây là một vài thông tin mang tính học thuật để các bạn, với tư cách là những ông bố bà mẹ, nhận định đúng về dấu hiệu trẻ bị tổn thương sức khỏe tâm thần (do trẻ đang phải trải qua và tiếp nhận môi trường có tính tiêu cực)

1. Trẻ bị rối loạn nhịp sinh hoạt trong một thời gian quá dài
   • Trẻ gặp vấn đề về giấc ngủ: ngủ không yên giấc, dễ giật mình, khóc váng lên giữa đêm, trẻ gặp ác mộng hàng đêm trong thời gian kéo dài
   • Rối loạn chức năng bài tiết kéo dài
   • Rối loạn thói quen ăn uống: có những trường hợp tác động đến cảm giác ngon miệng theo hướng tăng cường hoặc giảm sút
2. Ký ức rời rạc về sự kiện gây thương tổn sức khỏe tâm thần
3. Trẻ không thể tập trung hoặc chú ý
4. KHó khăn khi giao tiếp ngay cả với những người thân yêu, hoặc có xu hướng không giao lưu hướng ngoại
5. Có những hành vi mang tính bản năng bộc phát như tè dầm, bám bố mẹ quá độ, ngậm tay
6. Có những cơn giận dữ mang tính bạo lực
7. Trốn tránh, từ chối những nơi, những người nhắc cho trẻ nhớ về sự kiện gây thương tổn sức khỏe tâm thần
8. Dễ giật mình và trở nên sợ hãi
9. Trầm uất
10. Liên tục nảy sinh các hành vi lệch chuẩn
11. Có một số trường hợp, bạo hành thể chất và tinh thần sẽ dẫn đến các ức chế như khiến trẻ chậm nói, hoàn toàn từ chối giao tiếp xã hội.
12. Những biểu hiện trên đôi khi cũng là những biểu hiện vào những ngày đầu tiên trẻ đi học, do sự thay đổi môi trường và con người quá đột ngột đối với sự tiếp nhận của trẻ. Tuy nhiên nếu là do sốc thay đổi môi trường, thường những dấu hiệu này xuất hiện lẻ tẻ và sẽ nhanh chóng trôi qua sau khoảng 10 ngày liên tục tiếp nhận và làm quen với môi trường mới với sự hỗ trợ tích cực của người lớn (cha mẹ, giáo viên và chuyên gia)

Tôi cũng đọc qua rất nhiều kinh nghiệm chia sẻ trên mạng về phương pháp phát hiện con bị bạo lực, đáng tiếc rằng những lời khuyên này chưa thực sự hữu ích và mang tính cực đoan. Phụ huynh cần lưu ý rằng, bạo hành tâm lý đôi khi còn gây ra hậu quả khủng khiếp hơn rất nhiều so với bạo hành thể xác, và đại đa số trường hợp những dấu hiệu trên trẻ cần phải quan sát rất tỉ mỉ mới có thể nhận ra được. Và đôi khi trẻ cũng chỉ có một hoặc hai trong số 11 cách trên đây để chỉ báo cho chúng ta biết rằng chúng đang gặp khó khăn ở một phương diện nào đó trong cuộc sống. Không hẳn mọi nguyên nhân đều xuất phát từ trường học và cô giáo, đôi khi chỉ một nguyên nhân tưởng chừng như rất nhỏ thôi, là đột nhiên trẻ bị giảm hẳn thời gian tương tác yêu thương với bố mẹ do nhiều lý do, cũng có thể khiến cho trẻ xuất hiện các biểu hiện trên. Do đó việc phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh là hết sức cần thiết để nhận diện đúng vấn đề và đưa ra những điều chỉnh phù hợp và kịp thời để giữ những đứa trẻ của chúng ta khỏi những thương tổn ngầm mà chúng ta không hề hay biết.

Và nếu có thời gian, hãy tham gia cùng BEEs trong lớp học về “bảo vệ sức khỏe tâm thần cho trẻ” trong các series lớp học Hành trình làm cha mẹ, để cùng chung tay vì một cộng đồng phụ huynh tiến bộ, vì tương lai đầy ánh sáng của các bé con, bạn nhé!

Ngô Thanh Giang (M.Ed)

Sáng lập viên hệ thống trường mầm non BEEs’

Website:https://www.bees.edu.vn

Fb: https://www.facebook.com/giang.bee.1105

PS. Vui lòng dẫn link nguồn và ghi chú tên tác giả khi bạn chia sẻ bài viết. Cảm ơn các bạn!